چاپ دستی و چاپ فلزی

چاپ دستی به مجموعه روش های ایجاد و تکثیر آثار هنری با استفاده از واسطه ی چاپ گفته می شود که در آن دخالت عامل انسانی بسیار زیاد است و بیش تر مراحل اجرایی آن مانند طراحی، آماده سازی واسطه ی چاپ، چاپ و هم چنین عملیات پس از آن، به وسیله ی دست انجام می شود.
در این صفحه تعدادی از چاپ‌ فلزی‌هایی که زمستان و بهار گذشته تولید کردم را گذاشته‌ام. در تکنیک فلز، طرح با استفاده از دو روش «خشک» و «خیس» بر روی یک صفحه‌ی فلزی، معمولن از جنس مس، روی یا فولاد منتقل می‌شود. سپس با مالیدن جوهر بر سطح فلز، شیارهای ایجاد شده روی آن جوهر را در خود ذخیره می‌کنند و سپس با فشار دستگاه، طرح روی کاغذ (یا سطح مورد نظر) منتقل می‌شود.

روش خشک

در روش خشک درای‌پوینت (dry point)، طرح با یک مغار فلزی روی سطح فلز کنده‌کاری می‌شود. همچنین می‌توان با استفاده از سمباده، طیف‌های خاکستری مختلفی را به‌وجود آورد. ویژگی تکنیک درای‌پوینت، خطوط ذغالی شکل با کیفیت مخملی است.

 روش خیس اچینگ

در روش خیس، به‌جای استفاده از فشار دست برای انتقال طرح روی فلز، از اسید استفاده می‌شود. به این صورت که با استفاده از روش‌های خاص، قسمت‌هایی که «طرح نیست» با یک ماده‌ی ضداسید پوشیده می‌شود و فلز در تشت اسید قرار می‌گیرد. اسید سطح فلز را می‌خورد و شیارهای لازم را بر سطح آن ایجاد می‌کند. روش خیس شامل تکنیک‌های مختلف از جمله هاردگراند، سافت‌گراند، شوگر لیفت، آکواتینت و اسپیت بایت می‌شود.

اچینگ طیف گسترده‌ای از کیفیت‌های بصری را در اختیار طراح قرار می‌دهد. از خطوط بسیار نازک و دقیق هاردگراند گرفته تا بافت‌های زمخت و درشت سافت‌گراند، سطوح با خاکستری‌های مختلف آکواتینت، و حالت مرکبی و آزاد اسپیت‌بایت و شوگر لیفت، اچینگ را به محبوب‌ترین تکنیک چاپ تبدیل کرده.

چرا چاپ دستی؟

با چاپ دستی می‌توان تعداد زیادی نسخه‌ی ارجینال از یک طرح تولید کرد. کیفیت چاپ دستی با چاپ دیجیتال بسیار متفاوت است. حس برآمدگی و حالت جوهر آن تا حد زیادی آن را ارجینال جلوه می‌دهد. به‌علاوه کیفیت‌هایی که از طریق چاپ دستی می‌توان بدست آورد را نمی‌توان با روش‌های دیگر طراحی یا نقاشی ساخت. همچنین پروسه‌ی چاپ دستی به دلایل زیادی بسیار لذت‌بخش است. هنرمند قبل از چاپ کردن کلیشه، تصور دقیقی از نتیجه ندارد و باید برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب گاهی اوقات ده‌ها بار روی کلیشه کار و آن را چاپ کند.

آثار

این نسخه‌های چاپ را زمستان سال گذشته و بهار امسال در کارگاه چاپ پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران تولید کردم